25ژانویة2011 آغاز حرکت عظیم مردمی در مصر، نقطة عطفی در تحولات خاورمیانه و جهان اسلام تلقی می گردد.به قدرت رسیدن اخوان المسلمین افق های جدیدی را پیش روی دنیای اسلام گشود و نقش پررنگ و تاثیرگذار الازهر در تحولات مصر جدید و آرایش ی آن کشور را بیش از پیش نمایان ساخت.
الازهر به عنوان نماد اسلام سنی مذهب، پس از انقلاب مصر به سرعت جایگاه از دست رفتة خود را باز می یابد و قدرت تاثیرگذاری اش را به عنوان یک مرجع قدرتمند با پشتوانه ای اجتماعی و این روزها ی به رخ جهانیان می کشاند.هرچند به سختی می توان قدرت جریان سازی و تصمیم سازی الازهر در مصر مبارک را نیز نادیده گرفت اما این روزها در مصر مُرسی، الازهر به عنوان مرجعی تاثیرگذار و تصمیم ساز نقشی پررنگ و اساسی ایفا می کند و نگاه های بسیاری را به خود معطوف کرده است. جایگاه و قدرت معنوی الازهر درنظام جدید مصر بر روابط این کشور با دیگر کشورها و بویژه دنیای اسلام نیز تاثیر گذاشته است.
تاکنون هیچ کدام از دولتهای پس از انقلاب اسلامی در ایران در برقراری رابطه با مصر توفیق نداشته و پس از این نیز در مواجهة با مصر جدید بدون ملاحظات الهیاتی و کلامی و صرفا بواسطة پشتوانة ی توفیق نخواهند یافت. سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مصر و دیدارش با علمای الازهر و حواشی بوجود آمده در خلال آن دیدار، نشانگر فاصله عمیق و سرشار از سوء تفاهمات الهیاتی بود. سخنان نماینده الازهر در کنفرانس خبری با رئیس جمهوری اسلامی ایران، نشان داد که الازهر در گفتگوهای الهیاتی ما با فِرَق اسلامی جایی نداشته و اگر هم داشته،در آن توفیقی حاصل نشده است.
نادیده گرفتن نهادهای تاثیرگذار مذهبی و اجتماعی در جهان اسلام از طرف ما و فردگرایی بیش از اندازه و دلخوش بودن به حضور افراد حقیقی و نه حقوقی قوی و قدرتمند در سلسله نشست های متعدد و عریض و طویل برگزار شده در طول این سالها در ایران، اگر نگوییم هیچ نتیجة کلانی در بر نداشته، لااقل کم فایده بوده است.
تجربة گفتگوهای الهیاتی در درون جامعة مسیحی و نتایج و پیامدهای ی،اجتماعی و فرهنگی اش در جهان مسیحیت می تواند الگویی باشد برای پیمودن راه دراز و پر پیچ و خمی که ما در پیش داریم. اعزام هیاتهای متعدد از کشورهای مختلف به الازهر نشانگر توجه جدی به گفتمان الهیاتی در کنار گفتگوهای ی است و اتخاذ این نوع استراتژی بیانگر تاثیر فراوان این نهاد مذهبی بر نظام حاکم بر مصر جدید است.این نکته زمانی روشنتر می شود که به تعلق خاطر و وابستگی جریان اخوان المسلمین حاکم بر مصر به الازهر توجه و نقش پررنگ آن را در تحولات پس از انقلاب2011 مشاهده کرد.
دربارة رابطة ایران و مصر، مساله بسیار متفاوت و پیچیده است؛ تقابل تاریخی شیعه و سنی در طول تاریخ تجربه های تلخی را به یادگار گذاشته و ذهنیت تاریخی هریک را نسبت به دیگری دچار کج فهمی، بدبینی، بی اعتمادی و شک و تردید کرده است و حکومت شیعی در ایران امروز در مواجهه با جهان اسلام درگیر همین کج فهمی ها، بدبینی ها، سوء ظن ها و بی اعتمادی هاست.
سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مصر و اتفاقات و حواشی دیدارش از الازهر و گفتگوی او با علمای الازهر نشان داد که با گذشت35سال از انقلاب اسلامی در ایران، ذهنیت تاریخی گذشته همچنان قدرتمندانه پابرجاست و دیوار بی اعتمادی مذهبی به غایت بلند؛و برقراری رابطة پایدار و راهبردی با مصر بدون تردید نیازمند رفع این سوء تفاهمات و از بین بردن بی اعتمادی ها و رسیدن به یک فهم و درک مشترک است و این تحقق نخواهد یافت مگر با روی آوردن به گفتگوهای الهیاتی؛گفتگوهایی هرچند دشوار و سنگین و پر فراز و نشیب، اما امیدبخش و نوید دهندة آینده ای روشن.
برای رسیدن به موفقیت در این گفتگوها فیضیه می تواند و باید به عنوان نماد تشیع در جهان اسلام فعالانه نقش آفرینی کند و البته که برای گام نهادن در این راه، ناگزیر از بازنگری جدی در وضعیت موجود است.
از مواردی که امروزه ما را در گفتگوهای الهیاتی در تنگنا قرار داده و آزار می دهد می توان به عدم اشراف بر جریانهای فکری، اجتماعی و ی در درون جهان اسلام؛ نبود استراتژی مشخص و بعضا همسو نبودن استراتژیهای موجود؛ برنامه ریزی های رویاپردازانه، بلند پروازانه و غیر واقع گرایانه؛ عدم توجه به تحولات گفتمانی در جهان اسلام؛ ضعف درتگذاری در جهت هدایت پتانسیل موجود و عدم بکارگیری مشاوران توانمند در حوزه های مختلف اشاره کرد و راه حلهای آن را نیز می توان در ضرورت تدوین استراتژی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در عین پرهیز از رویاپردازی در مراحل مختلف آن؛تلاش در جهت فهم و درک فضای حاکم بر مناسبات بین المذاهب در جهان اسلام؛ضرورت پیشگیری از تمامیت خواهی در گفتگوهای الهیاتی؛ وم تحلیل و واکاوی و ریشه یابی رویکردها و مواضع ضدشیعی در جهان اسلام و بررسی علل گسترش آن؛ ضرورت توجه جدی به فضای مجازی و فراهم نمودن دسترسی آسان،رایگان و همگانی به کتب، منابع و مآخذ شیعی و مهمتر از همه مم نمودن خود به پایبندی به قواعد حاکم بر گفتگوها در عین صبر و شکیبایی جستجو کرد.
به نظر می رسد الازهر اولین و مهمترین ایستگاه در مسیر برقراری رابطة پایدار با مصر است که برای رسیدن به مقصد ناگزیر از توقف در آن و بازسازی و بهسازی ذهنیت تاریخی طرفین،رفع سوء تفاهمات و بی اعتمادی ها و دستیابی به یک فهم مشترک از یکدیگر هستیم و انتظار می رود فیضیه به عنوان نماد تشیع در جهان اسلام، با درک این مهم و جدی گرفتن دغدغه های مقام معظم رهبری درین حوزه ـ که همواره پیگیر تحقق وحدت واقعی در جهان اسلام بوده و بر آن تاکید می کنند ـ و با محوریت شخص معظم له ضمن تشکیل «کمیسیون مشترک گفتگوی الهیاتی فیضیّه ـ الازهر»،گامهای اساسی در این راستا بردارد.
بدون شک تحقق این مهم به دور از افراط و تفریط های گذشته ،می تواند ثمرات و برکات بسیار زیادی برای جهان اسلام و بویژه عالم تشیع دربرداشته باشد.
درباره این سایت