رابطة حوزه و دانشگاه را می توان به سه دوره تقسیم کرد:دوره اول از ابتدای تاسیس دانشگاه تا دهة 50؛دوره دوم از دهه 50 تا پیروزی انقلاب اسلامی و دورة سوم پس از انقلاب اسلامی.

در تمام طول دوره اول تنش بر روابط حوزه و دانشگاه حاکم بود، به حدی که هیچ یک دیگری را بر نمی تابید و بیشتر در جهت نفی یکدیگر تلاش یا به تعبیری مبارزه می کردند.در سالهای ابتدای دهه 50 و همزمان با شدت گرفتن مبارزات مردمی، خیل عظیم دانشجویان نیز به صف مبارزه پیوستند و این آغاز یک اتفاق مبارک بود.هرچند ناگفته نماند که بسیاری از اساتید دانشگاه ها رغبت چندانی به این کار نشان ندادند. با پیروزی انقلاب اسلامی و بواسطة کاریزمای خاصی که درشخصیت حضرت امام (ره) بود، نگاه جامعه دانشگاهی به ت و حوزه های علمیه تلطیف شد. همراهی جامعه دانشگاهی با انقلاب و تاثیرات آن بیش از پیش اهمیت آن را نمایان کرد و امام بزرگوار نیز با درک جایگاه استراتژیک دانشگاه در جامعه بر ضرورت تقویت آن و نیز همدلی و همراهی با آن تاکید کرد.

شهادت آیت الله مفتح در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران نقطة عطفی بود تا امام با نامگذاری آن روز به عنوان «روز وحدت حوزه و دانشگاه»،آرزوی خود را به عنوان یک مطالبه از حوزه و دانشگاه علنی کند، وحدتی که علیرغم تلاشهای آغازین آن هیچ گاه تحقق نیافت.

روابط بین حوزه و دانشگاه تا سالهای پایانی جنگ تحمیلی، همان روابط حسنة دوره مبارزات انقلاب بود.پس از جنگ و از ابتدای دهه70 بحث وحدت حوزه و دانشگاه مجددا در محافل مختلف رسمی مطرح گردید.در تمام این سالها، با وجود تاکیدات مکرر مسئولان عالیرتبه نظام بر ضرورت تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، در عمل اتفاق خاصی نیفتاد و صرفا به برگزاری مراسم های سالانه، نشست ها و مصاحبه ها بسنده شد. درعدم تحقق این وحدت شاید بیش از دانشگاه ها، این حوزه های علمیه بودند که با تقدس بخشی به خویش و جایگاه خود و نگاه فرودستی به دانشگاه،بیشترین سهم را از آن خود کردند.

با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب هنوز نگاه و رویکرد حوزه به دانشگاه،همان رویکرد قبل از انقلاب است. ضعف معرفتی حوزه های علمیه از شرایط و وضعیت دانشگاه ها موجب ارائة قضاوتهای نادرستی می شود که غالبا به افزایش سوءتفاهم ها کمک می کند. اظهار نظرهای ناآگاهانه و بعضا مغرضانة برخی از افراد در درون حوزه های علمیه نسبت به دانشگاه ها،این شکاف را عمیقتر و مسیر رسیدن به وحدت را ناهموارتر میکند.

حوزه محوری بیش از حد و نادیده گرفتن پتانسیل های موجود در دانشگاه ها بویژه در زمینة علوم انسانی نیز از عوامل تشدید این فاصله اند؛ به این موارد باید دور بودن واقعی حوزه های علمیه از دانشگاه ها و وجود نوعی رویکرد تمامیت خواهی نسبت به دانشگاه را نیز اضافه کرد. ضرورت تغییر رویکرد حوزه های علمیه به دانشگاه ها، اصلاح و بازسازی نگاه علمای حوزه به دانشگاه، توجه جدی به چالش شکاف بین نسل ها، پرهیز از نگاه تهدید محور به جامعه دانشگاهی و ارایه الگوهای کارآمد ارتباطی میان حوزه و دانشگاه می تواند ضمن اعتمادسازی، نخستین گام عملی در جهت تحقق واقعی وحدت حوزه و دانشگاه به حساب آید.

باشد که با تدوین استراتژی مشخص و منطقی و پرهیز از رویکردهای رویاپردازانه، بلندپروازانه و غیرواقع گرایانه گامی عملی درجهت تحقق آرمان دیرینة امام عزیز برداشته شود.